İş becerikliliği ve işin anlamlılığının işe bağlılık üzerindeki etkisi: Turist rehberleri üzerine bir araştırma

Abstract

Çalışma kapsamında, iş becerikliliği, işin anlamlılığı ve işe bağlılık değişkenleri profesyonel turist rehberliği mesleği temel alınarak incelenmiştir. Turist rehberleri, turistler ve destinasyonlar arasındaki en önemli aracılar olarak kabul edilmektedir (Cohen, 1985; Weiler ve Walker, 2014; Aslan ve Çokal, 2016). Turist rehberleri, turistlere kaliteli hizmet sunarak turistlerin destinasyonları tekrar ziyaret etme niyetlerini teşvik edip turizmin gelişmesinde önemli bir rol oynamaktadır (Abiew vd., 2020). Turist rehberleri, kariyer gelişimlerinde birçok zorlukla karşı karşıya kalmaktadır. Mesleğin doğası gereği mevsimsel olma özelliği, uzun süren çalışma saatleri,farklı kültürel ve kişisel özelliklere sahip insanların ihtiyaç ve isteklerini karşılamaya çalışma, düşük ücret ve sınırlı terfi imkanları gibi problemlerin yanı sıra ülkenin politik ve ekonomik durumu, salgın hastalık, doğal afet, kriz gibi küresel çapta etki uyandıran birçok olay (Batman, 2003; Güzel vd., 2014; İlhan ve Soybalı, 2018; Wong ve Wang, 2009; Pelit ve Katırcıoğlu, 2018) turist rehberlerinin işe olan bağlılıklarını etkilemektedir. İş becerikliliği, çalışanların işlerini istek ve tercihleriyle uyumlu hale getirmek için işlerinde yaptıkları küçük değişiklikleri ifade etmektedir (Wrzesniewski ve Dutton, 2001). Genel ofis işleriyle karşılaştırıldığında turist rehberleri daha yüksek iş özerkliğine sahiptir ve farklı ülkelerden gelen turistlerin isteklerini karşılama ihtiyacı duyarlar (Tsaur vd., 2011). Buna dayanarak iş becerikliliği, turist rehberlerinin çalışma koşullarını değiştirmeleri, iş özelliklerini yeniden şekillendirmeleri ve işe bağlılıklarını artırmaları için etkili bir yol haline gelmiştir.Turist rehberlerinin iş becerikliliğinin işe olan bağlılıkları üzerindeki rolü konusunda yabancı alanyazında yapılan çalışmalar olsa da (Yasmeen, 2021; Azizah ve Setyawati, 2021) yerli alanyazında bir araştırma boşluğu bulunmaktadır. Araştırmanın diğer bir değişkeni olan işin anlamlılığı ise işe bağlılığın önemli bir öncülüdür (Geldenhuys vd., 2014; Saleem vd., 2021). İşin anlamlılığı çok sayıda kişisel psikolojik durum, iş tutumu ve örgütsel sonuçlarla bağlantılıdır. Çalışanların işe bağlılıklarını destekleyen önemli bir psikolojik kaynaktır (Woods ve Sofat, 2013; Hager, 2018). Ancak çok az sayıda araştırma, turist rehberlerini konu alan çalışmalarında işin anlamlılığı, iş becerikliliği ve işe bağlılık değişkenlerine birlikte değinmiştir (Guo ve Hou, 2022). Turist rehberlerinin işlerini profesyonel bir şekilde ve severek yapabilmeleri için işe bağlılık düzeylerinin yüksek olması gerekmektedir. İşe bağlılığı artırabilecek etkenlerden biri iş becerikliliği bir diğeri ise işin anlamlılığı olarak karşımıza çıkmaktadır. Bu bağlamda, bu araştırmanın amacı, profesyonel turist rehberlerinin iş becerikliliği ve işin anlamlılığı düzeylerinin işe bağlılık düzeylerine olan etkisini tespit etmektir. Bu araştırma kapsamında 242 turist rehberi araştırmaya katılmıştır. Araştırmada olasılığa dayalı olmayan örnekleme yöntemlerinden kolayda örnekleme yöntemi kullanılmıştır. Yapılan analizler sonucunda, katılımcıların iş becerikliliği düzeylerinin ortalamanın üzerinde olduğu gözlemlenirken; işe bağlılık ve işin anlamlılığı düzeylerinin oldukça yüksek olduğu ortaya çıkmıştır. Korelasyon analizi sonucunda değişkenler arasında orta düzey ve pozitif yönlü ilişkiler olduğu belirlenmiştir. Bunun yanı sıra, iş becerikliliği ve işin anlamlılığının işe bağlılık üzerinde etkisinin olduğu gözlemlenmiştir. Son olarak, iş becerikliliğinin işe bağlılık üzerindeki etkisinde işin anlamlılığının kısmi aracı etkisi bulunmuştur.