Özet:
Vergi Osmanlı devlet ve toplum yapısında önemli bir yere
sahiptir. Osmanlı Devleti toplumu vergi ödeme durumuna bağlı
olarak iki ana gruba ayırmıştır. Bunlar askerîler (vergiden muaf
olanlar) ve reaya (vergi ödemekle yükümlü olanlar)dır. Osmanlı
toplumunda bu iki gruptan ayrı olarak bir de muaf ve müsellemler
grubu vardır. Muaf ve müsellemler grubu birtakım hizmetleri yerine
getirdikleri sürece hizmetleri karşılığında bir kısım vergilerden
muaf tutulmuştur. Bu makalenin amacı Osmanlı Devleti’nin vergi
muafiyeti sistemini uygulama sebeplerini ortaya koymaya
çalışmaktır. Bu sebeple devletin vergi muafiyeti tanıdığı muaf ve
müsellemler grubu, vergi muafiyeti vermesine sebep olan hizmetler,
muafiyet tanıdığı vergiler ve muafiyet prosedürü Vize Sancağı
örneğinde incelenmiştir. Bu doğrultuda makalenin kaynağı olarak
tahrir defterleri ve mühimme defterleri seçilmiştir. Devlet sancakta
saray hizmetlerine, konum ve güvenlik hizmetlerine, ulaşım
hizmetlerine, yerleşim yerinin statüsüne, kişinin beden ve sağlık
durumuna, kişinin maddi durumuna, üretime, dinî hizmet ve statüye
bağlı olarak muafiyet tanımıştır.
