İlkokul 4. Sınıfta Dienes İlkelerine Göre Yapılandırılmış Geometri Etkinliklerinin Öğrenci Başarısına, Kalıcılığa ve Akademik Benlik Algısına Etkisi

Abstract

Bu çalışmanın amacı, ilkokul 4.sınıfta Dienes ilkelerine göre yapılandırılmış geometri etkinliklerinin öğrenci başarısına, kalıcılığa ve akademik benlik algısı üzerine etkisini incelemektir. Araştırma, ön-test—son-test eşleştirilmiş kontrol gruplu yarı-deneysel desene göre tasarlanmıştır. Araştırmanın çalışma grubunu, Nevşehir ili merkezinde yer alan orta sosyo-ekonomik düzeyde üç farklı ilkokulun 4.sınıflarına devam eden birer şubelerindeki öğrenciler oluşturmuştur. Birbirine başarı ve duyuşsal özelliklerden akademik benlik açısından denk olan bu üç gruptan ikisi deney grubu, birisi kontrol grubu olarak atanmıştır. Deney 1 grubundaki öğrenme-öğretme süreci sınıfın öğretmeni, Deney 2 grubundaki öğrenme-öğretme süreci araştırmacı ve Kontrol grubundaki öğrenme-öğretme süreci ise sınıfın öğretmeni tarafından yürütülmüştür. Deney 1 ve Deney 2 gruplarının matematik dersinde, geometri ve ölçme (çevre ve alan) öğrenme alanlarındaki kazanımlara yönelik Dienes ilkelerine göre tasarlanan öğrenme-öğretme etkinlikleri kullanılmıştır. Kontrol grubundaki dersler, Milli Eğitim Bakanlığı tarafından onaylanan 4.sınıf matematik kılavuz, ders ve çalışma kitaplarına göre işlenilmiştir. Araştırma 39 ders saati (yaklaşık 10 hafta) olarak gerçekleşmiştir. Uygulama başında denk grupları bulmak, uygulama sonunda deney ve kontrol gruplarında öğrenme düzeyini belirlemek ve uygulama bittikten 3 hafta sonra öğrenilenlerin kalıcılığını yoklamak için araştırmacı tarafından geliştirilen 76 soruluk "Geometri Düzey Belirleme Testi" kullanılmıştır. Ayrıca grupların ön ve son-uygulamada duyuşsal özelliklerinden akademik benlik algılarını belirlemek için ölçeği uyarlayan kişiden izin alınarak kullanılan "Akademik Benlik Ölçeği" uygulanmıştır. Araştırmada elde edilen verilerin analizi kısmında deney ve kontrol grubunda yer alan öğrencilerin kazanımlara ulaşma düzeylerini belirlemek için "Geometri Düzey Belirleme Testi"nde yer alan maddelerin testteki doğru cevaplanma yüzdeleri (madde güçlük indeksleri) hesaplanmıştır. Hesaplama sonucunda elde edilen değerler, hedeflenen kazanımların ulaşılma düzeyleri olarak kullanılmıştır. Deneysel desenin ön-test, son-test ve kalıcılık testi aşamalarında "Geometri Düzey Belirleme Testi"nden elde edilen puanlar ile "Akademik Benlik Ölçeği"nden elde edilen puanların yorumlanabilmesi için ilişkili örneklemler t-testi (paired-sample t-test) ve "Tek Yönlü Kovaryans" (One-way ANCOVA) analiz tekniği kullanılmıştır. Araştırmadan elde edilen sonuçlar aşağıda verilmiştir: Araştırmada ele alınan 24 kazanımdan Deney 1 grubundaki öğrenciler 19 kazanımda tam öğrenme düzeyindeki hedefe ulaşırken, beş kazanımda belirlenen düzeye ulaşamamışlardır. Aynı şekilde Deney 2 grubundaki öğrenciler de, 20 kazanımda tam öğrenme düzeyindeki hedefe ulaşırken, dört kazanımda bu düzeyin altında kalmışlardır. Kontrol grubunda ise, 24 kazanımdan sadece iki tanesinde tam öğrenme düzeyindeki hedefe ulaşılmıştır. Geriye kalan 22 kazanımda, öğrenciler belirlenen düzeye ulaşamamışlardır. Grupların "Geometri Düzey Belirleme Testi" son-testten elde edilen puanlara ait ortalamalar arasında farkın hem grupların kendi içerisinde hem de grupların kendi aralarında anlamlı olduğu görülmüştür. Grupların ön-test puan ortalamaları son-test puan ortalamalarının, son-test lehine anlamlı olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Başka bir deyişle, denel işlem boyunca geometri konularına yönelik hem deney gruplarının hem de kontrol grubunun başarısı ön-teste göre artmıştır. Deney 1 ve Deney 2 gruplarının "Geometri Düzey Belirleme Testi" son-test puan ortalamaları arasında anlamlı bir farklılık bulunmazken, her iki grup ile kontrol grubu arasında anlamlı farklılık çıkmıştır. Hem sınıf öğretmeni tarafından hem de araştırmacı tarafından derslerin işlendiği deney gruplarında Dienes ilkelerine göre yürütülen öğrenme etkinliklerinin geometri başarısına etkisi matematik kılavuz, ders ve çalışma kitaplarına göre yürütülen öğrenme etkinliklerinin kullanıldığı kontrol grubunun başarısından yüksek çıkmıştır. Uygulama bitiminden üç hafta sonra uygulanan kalıcılık testi sonuçlarına göre, tüm gruplarda öğrenilen bilgilerin bir kısmının hatırlanmadığı ya da unutulduğu görülmüştür. Grupların kalıcılık testi puanları son-test puanlarına göre 5-7 puan arası azalmıştır. Ancak son-test puanları dikkate alındığında Kontrol grubundaki öğrencilerin öğrenilenlerin hemen hemen hepsini unuttuğu görülmüştür. Buna karşın Deney gruplarında öğrenilenlerin bir kısmı hatırlanmasa da öğrenme düzeyinde artışın devam ettiği sonucu çıkmıştır. Araştırmadan elde edilen diğer bir sonuç, deney ve kontrol gruplarında gerçekleştirilen öğrenme-öğretme süreci sonunda öğrencilerin akademik benlik algısı üzerinde bir değişim olmadığıdır. Yurt içinde bu konudaki ilk çalışma olması nedeniyle çalışmanın sonuçlarının, sınıf öğretmenliği alanına ve özellikle matematik öğretimine yönelik örnek oluşturacağı söylenebilir.