Dede Korkut kitabındaki boylarda geçen eş anlamlı sözcükler

Abstract

Türk kültür coğrafyasındaki sözlü kültür ortamlarında anlatılan gelenekli Türk anlatıları içinde Dede Korkut / Korkut Ata adına bağlanan anlatılar önemli bir yer tutar. Bu anlatılar içinde mit, efsane, masal, hikâye ve destan özelliği taşıyanlar da bulunmaktadır. Dede Korkut boylarını oluşturan bazı anlatı çekirdeklerinden türeyen başka destanların / hikâyelerin varlığı da bilinmektedir. Kökeni mitolojik dönemlere kadar uzanan Dede Korkut anlatılarının bir kısmı destan / hikâye boylarına dönüşmüş, bu boylardan bir kısmı daha sonra (15.-16. yüzyıl) yazıya geçirilerek Dede Korkut Kitabı oluşturulmuştur. Bu boylar arasında hikâyemsi destan, destansı hikâye, masalsı hikâye özelliği taşıyanlar da bulunmaktadır. Destandan hikâyeye geçiş döneminde*** yazıldığı kabul edilen Dede Korkut Kitabı’nda yer alan boylar ne tam hikâye ne de tam destan sayılabilecek özelliktedir. Dede Korkut adına bağlanan bazı boyların yazıya aktarılmasıyla oluşan Dede Korkut Kitabı, önemli bir kültür ve edebiyat ürünüdür. Bunun yanında, Oğuz Türklerinin tarih içindeki yayılma alanları, teşkilat yapısı, aile ve toplum ilişkileri, sosyokültürel hayatı, vd. gibi konularda en önemli bilgi kaynaklarından biridir. Sözgelimi Oğuz Türklerinin atasözü, deyim, alkış, kargış, soylama (şiir) gibi edebiyat ürünlerinden örnekler taşıyan Dede Korkut Kitabı; töre, gelenek, görenek, inanış ve uygulamalar başta olmak üzere halk bilimi kapsamına giren pek çok konu hakkında zengin örnekler barındırır.