Sürdürülebilir çevre perspektifinde Türkiye’nin ekolojik açığı ve yakınsama analizi: Fourier kss birim kök testi

Abstract

Yerkürenin ürettiği biyokapasitenin oldukça üzerinde tüketilen rezervlerin kendisini yenilemesine imkan vermeksizin ortaya çıkan ekolojik açık giderek artmakta ve gelecek nesillerin refahları hızla yok olmaktadır. Sürdürülebilir bir ekonomik büyüme için bir takım çabalar ortaya konulsa da, ekolojik açığın sürdürülebilirliği merak konusudur. Literatürde çok sayıda çalışmada, çevresel sürdürülebilirlik ve uzun dönem tahmini için yakınsama analizlerini uygulamış, ülke grupları arasında yakınsamanın varlığı araştırılmıştır. Çalışmada, 1961-2022 yılları arasında Türkiye’nin de dâhil olduğu 6 ülke, 4 kıta, 13 bölge ve dünya ortalamasına ait kişi başına düşen ekolojik açık verileri, Christopoulos ve León-Ledesma (2010) tarafından ortaya atılan Fourier tabanlı F-KSS birim kök testleri ile analiz edilmiştir. Uzun dönemde dünya ortalamasının ve birçok ülke ya da bölgenin ekolojik ayak izlerinin biyokapasitenin üzerinde olduğu ve düzelme seyri göstermediği sonucuna ulaşılmıştır. Ayrıca Türkiye‘nin, açıkların sürdürülemez olduğu bulgusuyla diğer 23 seriye yakınsayıp yakınsamadığı analiz edilmiştir. Türkiye’nin uzun vadede Çin, Doğu Asya, Afrika ve dünya ortalamasına yakındığı sonucuna ulaşılmıştır. Avrupa’nın “karbon nötr kıta” vizyonu ile ortaya koyduğu, son dönemlerde yapmış olduğu hukuki düzenlemeler ve yaptırımlardan sonuç almaya başladığı çıkarımıyla, Türkiye’nin bu çevresel düzenlemelere çok hızlı entegrasyonun gerektiği düşünülmektedir.