Nevşehir yöresi pomzasının biyomedikal alanda kullanımının araştırılması

Abstract

Volkanik bir kayaç olan pomza minerali sert, hafif, gözenekli bir yapıya sahip, silikatça zengin bir alüminasilikat bileşiğidir. Pomza, yüksek silikat ve alümina içeriği sayesinde aşındırıcı, izolasyon ve refrakter özellikler sağlamaktadır. Pomza ülkemizde ağırlıklı olarak agrega şeklinde hafif yapı malzemesi sektöründe ve tekstilde kotların taşlanması gibi uygulamalarda ön plana çıkmaktadır. Bunun yanı sıra, pomza iyon absorbanı olarak toprak mineral dengesinin sağlanması, suyun tasarruflu kullanımı ve sudaki ağır metallerin uzaklaştırılması gibi uygulamalar için de elverişlidir [1]. Pomzanın gözeneklilik, geniş yüzey alanı, adsorpsiyon kapasitesi gibi özellikleri onu biyolojik uygulamalar için de cazip hale getirmektedir. Özellikle silikatça zengin olan mikron boyutundaki asidik pomzanın biyouyumlu olduğu bildirilmektedir. Pomzanın, protein immobilizasyonu, doku mühendisliği ve ilaç salınımı gibi biyomedikal alanlarda kullanımına yönelik araştırmalar mevcuttur [2]–[4]. Pomza mineralinin kemik doku mühendisliğinde kullanımı ile ilgili araştırmalar sınırlıdır. Ancak hafif ve gözenekli yapısı ve mineral içeriği ile doğal biyocam bileşimine sahip pomzanın kemik onarımında skafold ve dolgu malzemesi olarak kullanım potansiyelinin yüksek olduğu düşünülür. Bu çalışmada, Nevşehir yöresinden elde edilen açık kirli beyaz renkli, mikron boyutlu asidik pomza biyomedikal uygulamalara daha elverişli hale getirmek için saflaştırma işlemine tabi tutulmuştur. 100 mesh’lik elekten geçirilen pomza, sırasıyla asidik (HCl) ve bazik (NaOH) çözeltilerde karıştırma, manyetik ayırma ve kurutma işlemleri sonrası saflaştırılmıştır. Bu sayede pomzanın içerisinde yer alan bazı ağır metallerin giderilerek daha biyouyumlu hale getirilmesi ve biyolojik moleküllerin tutunmasında rol oynayacak iyon adsorpsiyon kapasitesinin arttırılması amaçlanmıştır. Gerçekleştirilen X-Işını Floresan (XRF) analizleri ile doğal pomza ile saflaştırılmış pomza numunelerindeki element oksitlerinin yüzde oranları karşılaştırılmıştır. Analiz sonuçları, doğal pomza içerisinde yer alan, istenmeyen ağır metallerin başarıyla uzaklaştırıldığını göstermektedir. Elde edilen saflaştırılmış pomzanın kullanıldığı kemik onarımı için geliştirilen kompozit skafoldlar alanında çalışmalar sürdürülmektedir.